Auteur blog: Thessa van de Loo, co-creator Hamvragen Pubereditie, orthopedagoog en energetisch therapeut
Ongeveer een jaar geleden ontwaarde ik de eerste sporen van puberteit bij mijn twee oudste zonen (nu 13 en 14). Je zou zeggen: als orthopedagoog zou ik toch enigszins voorbereid moeten zijn geweest op deze fase. Maar eerlijk gezegd was ik dat niet. Mijn kinderen die tot dan toe altijd zo dichtbij hadden gestaan, voelden soms ver weg. Hun gedrag was voor mij regelmatig onnavolgbaar en, in alle openheid, gruwelijk irritant. Het buitenproportioneel assertief zijn of ‘schijt’ hebben aan alles wat met school te maken had: ik kon er bijzonder weinig mee.
Tegelijkertijd besefte ik: dit is hét moment voor alertheid, want anders komen we op verschillende eilanden te wonen. Door extra scherp te zijn en anders naar situaties te gaan kijken, lukte het me (vooralsnog) om in verbinding te blijven.
Graag deel ik hoe dit proces verliep. Wie weet heb je er als (aspirant) puberouder wat aan.
Whole new level
Natuurlijk, ik ga niet beweren dat alles in de jaren vóór deze ontluikende puberteit van een leien dakje ging. Ook toen waren er uitdagingen en wist ik soms niet wat ik met bepaalde situaties aan moest. En ja, ook toen werd ik regelmatig gek van bepaald gedrag.
Maar wat er ook gebeurde: alles vond plaats tegen een achtergrond van liefde en verbinding – klinkt misschien klef, maar voelde heel goed. Ik begreep wat er in hen omging en kon lastige gedragingen eigenlijk altijd wel verklaren (‘moeilijke dag gehad op school’, ‘nog een beetje ziekjes’, enz.). Daardoor wist ik uiteindelijk ook altijd hoe we dingen konden oplossen en wat de volgende stap was.
In de eerste periode van de puberteit viel die onderlinge verbinding soms ineens weg. Uit het niets was alles stom, waren wij als ouders belachelijke wezens en moest iedereen het maar uitzoeken (mijn oudste zoon formuleerde het anders).
Ik snapte vaak niet waar het vandaan kwam en ervaarde geregeld een sensatie van: wat is dit, waar is mijn kind!?
Turbulentie
Het eerste jaar vond ik dit best moeilijk en vroeg ik me af of ik dan maar gewoon moest accepteren dat het de komende jaren zo zou zijn. Want ik wist natuurlijk wel welke ontwikkelingen plaatsvinden in het puberende brein en lichaam. Zo zijn pubers ontzettend veel bezig met (passen in) de peergroup, proberen ze een eigen mening en visie te ontwikkelen en is er een constante drang naar nieuwe, spannende ervaringen. Ondertussen zijn ze impulsief, emotioneel en niet altijd even empathisch.
Dit maakt het samenleven met pubers niet altijd even gemakkelijk en zorgt ervoor dat het risico van verwijdering van elkaar op de loer ligt.
Ieder zijns weegs?
Maar iets in me zei dat deze onderlinge verwijdering niet nodig was; dat we wél in verbinding konden blijven met elkaar. Het voelde als een cruciale fase. Regelmatig groeien ouders en (puberende) kinderen zo ver uit elkaar dat de relatie ernstig verstoord raakt. En ja, soms groei je weer naar elkaar toe wanneer deze puberfase voorbij is.
Maar het gebeurt ook dat het gebrek aan onderling vertrouwen zich vastzet in de relatie; dat pubers zich dermate onbegrepen en ongezien gevoeld hebben dat ze het hun ouders kwalijk nemen en al dan niet subtiel voorgoed afstand nemen. Vaak gebeurt dat niet eens zo bewust, nog vaker wordt het niet eens uitgesproken.
Handelingsperspectief
Achter die onrust, het kortaf zijn en de desinteresse in van alles en nog wat, zit nog steeds dezelfde persoon. En die persoon wil ook gewoon in verbinding blijven en gezien worden.
Hoewel we het als ouders natuurlijk best graag anders zouden willen zien, zijn wijzelf de belangrijkste schakel richting verandering. Niet alleen omdat je uiteindelijk alleen je eigen gedrag kunt veranderen, óók omdat het simpelweg erg veel gevraagd is van een puber om even flink te gaan reflecteren op het eigen gedrag en denken.
Wanneer je als ouder in staat bent om alles in een groter perspectief te plaatsen en hiernaar handelt, is de kans een stuk groter dat je als opvoeder de vertrouwenspersoon blijft van je kind.
Tandje erbij
Dat betekent dat je soms geduldig moet zijn en harder moet werken dan je misschien gewend bent. Het betekent ook dat je erkent dat ook jij kunt leren van de situatie. Met andere woorden: wat zegt jouw onbegrip/onredelijkheid/betutteling/[vul in] over jou en waar komt het vandaan?
Wanneer het in de relatie met pubers moeilijk wordt, hebben we als ouder denk ik snel de neiging betweterig te worden en van mening te zijn dat ons kind ons benadeelt. Ga je vanuit die houding in gesprek met je kind, dan neemt de onderlinge afstand alleen maar toe. Je kind voelt zich onbegrepen, jij vindt dat hij of zij niet luistert/onredelijk is/zich belachelijk gedraagt en bam, alle deuren gaan dicht.
Ik ben de laatste die zegt dat dit altijd makkelijk is. Ik ga ook niet zeggen dat het me altijd lukt. Wél geloof – en merk – ik dat dit de weg voorwaarts is. En dat een fijne, ontspannen relatie met puberende kinderen dichterbij kan zijn dan je denkt.
Praten met pubers
Een leuke tool die hierbij kan helpen, is Hamvragen Pubereditie. Dit card deck heb ik samen met Monique en Thomas (zie over ons) ontwikkeld en stelt ouders in staat om op relaxte en vrolijke wijze te praten met pubers. Omdat de vragen niet direct vanuit de ouder komen – die trekt immers gewoon een kaart – ontstaat een neutraal terrein voor een boeiend en gelijkwaardig gesprek.
Hierdoor komen ouder en kind erachter wat er omgaat in elkaars hoofd en hart en ontstaat meer begrip en verbinding. Het card deck is in de afgelopen jaren enthousiast ontvangen en vaak verkocht (we hebben recentelijk 2000 stuks bij laten drukken). Ook coaches en onderwijsinstanties werken steeds meer met Hamvragen. Heel gaaf!
Natuurlijk is een card deck nooit de quick fix die alles voor jou en je puberende kind(eren) oplost. De echte verandering begint bij de ouder; een card deck als Hamvragen is hierbij een mooie tool.
Ik wens je veel succes en hopelijk wat harmonie in het proces met je puberende kind(eren).
Mocht je naar aanleiding van dit artikel vragen of opmerkingen hebben, dan hoor ik het graag.
PS Hamvragen aanschaffen? Het deck is onder andere via bol.com verkrijgbaar: zie hier. Wil je grote aantallen bestellen voor bijv. school of webshop, stuur dan even een mailtje naar hi@thomasvandeloo.com
